Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
μια ματιά στην Ιστορία

«Γεράσιμος Πιτζαμάνος. 200 χρόνια από τον θάνατο του»

H Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος - Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (ΙΕΕΕ-ΕΙΜ) αφιερώνει το Ημερολόγιό της για το 2025 στον Κεφαλονίτη ζωγράφο και αρχιτέκτονα Γεράσιμο Πιτζαμάνο (1787-1825). Πρωτοπόρα μορφή της νεοελληνικής τέχνης και εξαιρετικός εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο Πιτζαμάνος έδρασε και για τα μεγάλα εθνικά ζητούμενα του Ελληνισμού της εποχής της Επανάστασης.

Στη μυθιστορηματική ζωή του από τα Επτάνησα, τη Ρώμη και το Παρίσι έως την Αγία Πετρούπολη, κατόρθωσε να αναδειχθεί πρώτος καθηγητής πολιτικής αρχιτεκτονικής του νεότερου Ελληνισμού, αγαπητός προσωπογράφος και ταυτόχρονα εισηγητής της κοσμικής χαρακτικής στα Επτάνησα. Πέθανε νέος, πριν από 200 ακριβώς χρόνια.

Στο δίγλωσσο  Ημερολόγιο παρουσιάζονται τα ταξιδιωτικά έργα από το μοναδικό σωζόμενο λεύκωμα του Πιτζαμάνου. Πρόκειται για εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας υδατογραφίες. Απαθανατίζουν ανθρώπους και τοπία από τη γενέθλια Επτανησιακή γη, αλλά κυρίως έναν ολόκληρο κόσμο κάθε τάξης, φύλου και θρησκεύματος από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ζωγραφισμένες κυρίως στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη  το 1818, προπαραμονές της Επανάστασης, αυτές οι «ενδυμασίες» είναι οι πρώτες από ελληνικό χέρι που παρατηρεί τη ζωή, τις σκέψεις και την εθνική συνείδηση των υποδούλων.

Κάθε μήνας του ημερολογίου ανθολογείται με αποσπάσματα από τα σωζόμενα κείμενά του για την αρχιτεκτονική και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, της οποίας τα θεμέλια τρίζουν από την κοινωνική και οικονομική αποδιάρθρωση και την ανάδυση νέων ιδεών.

Επιμέλεια έκδοσης: Αναστασία Κούλη, Επιμελήτρια Συλλογών ΕΙΜ

Εποπτεία έκδοσης: Δήμητρα Κουκίου, Αναπληρώτρια Διευθύντρια ΕΙΜ

Μεταφράσεις: John Carr, Φίλιππος Μαζαράκης-Αινιάν

Σχεδιασμός, σελιδοποίηση: Ρία Στάβερη

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία: Pressious Arvanitides

Σελίδες: 192, Διαστάσεις: 165 x 240

Γλώσσα: Ελληνικά-Αγγλικά

Έκδοση: Αθήνα 2025

Ο εντυπωσιακός, κεντημένος με ασημοκλωστή φυτικός διάκοσμος ενός τσόχινου γιλέκου του 19ου αιώνα από την Καστοριά, αποτέλεσε τη βάση για το Γούρι του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου για το 2025.

Η δημιουργία του εντάσσεται στο πλαίσιο μιας σειράς κοσμημάτων εμπνευσμένων από την πλούσια Λαογραφική Συλλογή του Μουσείου.

Το Γούρι (διαστ. 4,5 x 4 εκ.), σε επιμέλεια-κατασκευή της Μαρίας Λιώνη, για πρώτη φορά κυκλοφορεί σε ασήμι, ασήμι επιχρυσωμένο και ασήμι με επίχρυσες λεπτομέρειες. 

Το Πωλητήριο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου λειτουργεί ως φυσικό κατάστημα από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 στην έδρα του ΕΙΜ, το Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής στην Πλατεία Κολοκοτρώνη. Το περιεχόμενο του Πωλητηρίου σταθερά αποσκοπεί στη διάδοση της εικόνας του Μουσείου στο ευρύτερο κοινό και στη γνωριμία του με τη νεότερη ελληνική ιστορία και λαογραφία, καθώς όλα τα αντικείμενά του αποτελούν αντίγραφα αυθεντικών κειμηλίων του Μουσείου ή είναι εμπνευσμένα από αυτά.

Στο πλαίσιο αυτό το Πωλητήριο διαθέτει πλούσια συλλογή κοσμημάτων, αξεσουάρ, διακοσμητικών σπιτιού και γραφείου, μεταλλίων, αναμνηστικών, χειροποίητων μολυβένιων ομοιωμάτων (στρατιωτάκια), παιχνιδιών και σχολικών ειδών. Η συλλογή του περιλαμβάνει επίσης αφίσες ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης, λαϊκές εικόνες που εκδόθηκαν με την ευκαιρία σημαντικών ιστορικών γεγονότων (π.χ. Βαλκανικοί Πόλεμοι), κάρτες και εκτυπώσεις ζωγραφικών έργων σε καμβά. Παράλληλα, κατά τις περιόδους Χριστούγεννων και Πάσχα το Πωλητήριο παρουσιάζει εορταστικές δημιουργίες και δώρα όπως γούρια, διακοσμητικά και λαμπάδες με συμβολικό χαρακτήρα (σύμβολα προστασίας, ευζωίας, καλοτυχίας, ευημερίας κ.ά.).

Σημαντικό μέρος του Πωλητηρίου αποτελούν οι εκδόσεις της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος-Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, μια δραστηριότητα που η Εταιρεία έχει αναπτύξει από τα πρώτα κιόλας χρόνια της σύστασής της (1882). Η εκδοτική της παρουσία εμπλουτίζεται κάθε χρόνο με σημαντικά έργα όπως λευκώματα, μελέτες για τη ζωγραφική, τη λαογραφία, την αρχιτεκτονική και την ιστορία, αρχειακές εκδόσεις, εκπαιδευτικούς φακέλους για μαθητές, οδηγούς εκθέσεων, ημερολόγια κ.ά.